Jak legalnie udostępniać cudze treści na Instagramie? #repost

Czy wiesz, że korzystanie z aplikacji do repostowania postów na Instagramie to działanie sprzeczne nie tylko z regulaminem tego portalu, ale też z obowiązującym prawem? Pomyślisz pewnie, że trochę to dziwne, skoro udostępnianie i dzielenie się czyimiś postami (głównie zdjęciami lub grafikami) na swojej stronie to powszechna praktyka. Mam tu na myśli nie tylko Instagrama, ale też o inne platformy społecznościowe.

Okazuje się, że wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że udostępniając czyjeś treści może tym samym łamać prawo i regulamin Instagrama. O tym, jakie są konsekwencje łamania regulaminu pisałam już w innym artykule. Sięgnij do niego, aby się przekonać, co może się wydarzyć, jeśli działasz w sprzeczności z zaakceptowanymi przez siebie zasadami.

Zobacz:
Czego nie wolno robić na Facebooku? Część 1
Czego nie wolno robić na Facebooku? Część 2

Oczywiście nie twierdzę, że jesteś jedną z tych osób, ale uważam, że warto wyjaśnić, gdzie leży ta granica, aby jej, nawet przypadkiem, nie przekraczać. Co więcej, to działa też w drugą stronę, tzn. sama możesz paść ofiarą kradzieży treści.

Jak to wygląda z prawnego punktu widzenia?

Prawo jasno wskazuje, że autorowi utworu (w przypadku Instagrama utworem zazwyczaj będzie zdjęcie, grafika lub film) przysługują prawa autorskie, zarówno majątkowe, jak i osobiste. Prawa osobiste są niezbywalne. W dużym skrócie oznacza to, że jako autorka danego zdjęcia jesteś nią już na zawsze. Nikt inny nie może określić się jako autor zdjęcia, które sama wykonałaś. To Ty masz wyłączne prawo do oznaczenia tego zdjęcia jako Twoje, Twoim imieniem i nazwiskiem lub pseudonimem. W przypadku Instagrama może być to też nazwa Twojego konta. Autorskie prawa osobiste, to nierozerwalna więź, która łączy Cię z Twoim utworem.

Art. 16 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 1994 Nr 24 poz. 83)
Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do:
1) autorstwa utworu;
2) oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;
3) nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;
4) decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;
5) nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Prawa autorskie majątkowe obejmują natomiast możliwość korzystania z utworu, decydowania o jego rozpowszechnianiu oraz pobierania ewentualnego wynagrodzenia za to, że ktoś korzysta z tego utworu. Prawa majątkowe są zbywalne, co oznacza, że jako autorka zdjęcia możesz pozwolić komuś (udzielić licencji) na korzystanie z niego, udostępnianie go, itp. Jednak, to Ty o tym decydujesz.

Art. 17 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 1994 Nr 24 poz. 83)
Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.

Art. 67 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 1994 Nr 24 poz. 83)
Twórca może udzielić upoważnienia do korzystania z utworu na wymienionych w umowie polach eksploatacji z określeniem zakresu, miejsca i czasu tego korzystania.

Temat licencji jest bardzo szerokim tematem i daje wiele możliwości, dlatego na blogu pojawi się o tym odrębny artykuł.

Wróćmy jednak do zagadnienia udostępniania treści na Instagramie. Zgodnie z tym, co właśnie przeczytałaś udostępnianie jakichkolwiek cudzych treści jest działaniem sprzecznym z prawem. Dlatego właśnie tak popularne aplikacje do repostowania postów są nielegalne. Są też więc niezgodne z polityką Instagrama, ale o tym za chwilę.

Są jednak wyjątki…

W prawie funkcjonuje coś takiego, jak „dozwolony użytek chronionych utworów”. Nie będę się zagłębiała w szczegóły, ale to, co warto w tym kontekście zapamiętać, to fakt, że nie każde wykorzystanie czyjegoś utworu, a więc nie każde wykorzystanie przez kogoś innego Twojego zdjęcia, będzie działaniem nielegalnym.

Na przykład możliwe jest korzystanie z Twojej twórczości w celach informacyjnych. W kontekście działalności i utworów typowych na Instagramie, może to dotyczyć tych zdjęć, grafik lub filmów, które informują społeczeństwo o aktualnych wydarzeniach. Zwłaszcza jeśli Twoje zdjęcia czy filmy to reportaże.

Ważne: Dotyczy to wyłącznie aktualnych wydarzeń, a nie wydarzeń z przeszłości, nie mających odniesienia do tego co dzieje się obecnie.

Z Twoich utworów mogą też legalnie korzystać ośrodki naukowe, oświatowe, biblioteki, itp., w celach naukowych.

Wreszcie, Twoje zdjęcia mogą być też legalnie rozpowszechniane na prawach cytatu. Pewnie z cytowaniem fragmentów, będących częścią większych tekstów spotkałaś się już wielokrotnie. Może Cię zaskoczę, ale cytatem może być każdy rodzaj utworu. Również zdjęcie czy film. Warunkiem jest jednak to, że cytowany utwór musi być jedynie proporcjonalnie małą częścią całości. Ma służyć nauczaniu, wyjaśnianiu problemu. Może też poddawać utwór krytyce, ale nie może on funkcjonować sam, bez większego kontekstu. Oznacza to, że ktoś inny może wykorzystać Twoje zdjęcie w ramach cytatu, pod warunkiem, że jest ono jedynie małym elementem całości, np. wielostronicowego ebooka o fotografii.

Konieczne w tym przypadku jest podanie informacji kto jest twórcą tego utworu oraz z jakiego źródła ten utwór pochodzi.  

Podsumowując, udostepnienie czyjegoś postu na Instagramie z pewnością nie stanowi wykorzystania go w formie cytatu. Może jednak stanowić dozwolony użytek w celu informacyjnym, jeśli Twój post informuje o aktualnych wydarzeniach. Z tym, że w momencie kiedy wydarzenia przestają być aktualne, to post nie powinien być dalej udostępniany.

Na co zezwala Instagram?

Instagram jest portalem społecznościowym, który służy przede wszystkim do publikowania zdjęć i dzielenia się nimi z innymi. Aby móc się znaleźć na Instagramie, jako użytkownik, który posiada konto, trzeba wcześniej zaakceptować regulamin, czyli zasady korzystania z tej platformy. To właśnie regulamin jest kluczem do tego w jaki sposób można udostępniać cudze treści, a w jaki nie. Oczywiście obowiązuje tam aktualne prawo, ale Instagram kieruje się też swoimi własnymi zasadami.

Dwie strony medalu

Nie da się zaprzeczyć, że udostępnianie cudzych treści ma dwie strony medalu. Z jednej strony jest to, co opisałam wyżej, czyli ramy prawne, których należy się trzymać, aby nie być posądzonym o kradzież utworu lub w drugą stronę, które należy znać, aby zadziałać możliwie szybko w razie kradzieży naszego utworu.

Drugą stroną medalu jest jednak chęć zaistnienia na Instagramie, wypromowania siebie lub swojej marki, własnych produktów i treści. Oznacza to, że w pewnym stopniu dążymy do tego, aby nasze treści zostały mimo wszystko udostępnione i w ten sposób poszły dalej w świat. Jeśli ta perspektywa jest Ci bliska, to koniecznie zapoznaj się z dalszą częścią artykułu i sprawdź jak można to robić legalnie na Instagramie. 

W jaki sposób legalnie udostępniać cudze treści na Instagramie?

Zanim jednak wymienię te sposoby, chciałabym jeszcze zwrócić Twoją uwagę na jeden z punktów regulaminu Instagrama, który w tym kontekście ma niebagatelne znaczenie. Chodzi mi o punkt, zgodnie z którym akceptując regulamin oświadczasz, że masz prawa do treści, które będziesz publikowała w ramach swojego konta. Zatem, jeśli udostępnisz cudzy post, do którego nie masz praw, chociażby w postaci licencji, to łamiesz w ten sposób regulamin i narażasz się na utratę konta.

Konto publiczne a prywatne

Pamiętaj też, że legalność udostępniania cudzych treści na Instagramie idzie w parze z rodzajem konta, z którego chcemy udostępnić te treści. Jeśli Twoje konto jest prywatne, to granicą, poza którą Twoje treści nie powinny się wydostawać jest właśnie Twoja własna tablica i Twoje własne stories. Natomiast grono odbiorców Twoich treści to wyłącznie osoby, które Cię obserwują, czyli te, których obecność u siebie sama zaakceptowałaś. Zatem, prywatne konto równa się prywatne treści.

Jeśli więc ktokolwiek spośród Twoich odbiorców udostępni Twoje prywatne treści publicznie (np. na swoim profilu, dla szerszego grona osób, niż osoby, które sama wyselekcjonowałaś), to jest to działanie sprzeczne z prawem. Chyba, że wyraziłaś na to zgodę.

Jeśli natomiast Twoje konto jest publiczne, to z założenia treści znajdujące się na nim również są publiczne, chociaż zgodnie z regulaminem nadal to Ty jesteś właścicielką swoich zdjęć i to Tobie przysługują prawa autorskie do nich. Konto publiczne oznacza więc legalną możliwość rozpowszechniania Twoich treści przez innych użytkowników Instagrama, ale z uwzględnieniem zasad i dostępnych narzędzi Instagrama oraz tego, że to Ty jesteś autorką tych treści. To warunek konieczny.

Jakie możliwości daje Instagram?

Udostępnianie postów w relacji (stories)

Platforma Instagram, w przeciwieństwie do innych platform społecznościowych, takich jak Facebook lub Twitter nie posiada przycisku „share”. Oznacza to, że nie jest możliwe udostępnianie postów innych użytkowników. Instagram przewidział jednak inną opcję. Jest nią możliwość udostępniania cudzych postów we własnej relacji (tzw. Instastory).

Z powodzeniem możesz z tej opcji korzystać, nie łamiąc przy tym praw autorskich oraz regulaminu platformy. Funkcjonalność ta jest bowiem tak skonstruowana, że naciskając ikonkę strzałki pod zdjęciem i wybierając opcję „dodaj post do swojej relacji”, automatycznie pojawia się tam oznaczenie źródła tego zdjęcia, czyli profilu, z którego to zdjęcie pochodzi. Wypełnia to zatem obowiązek informowania o jego autorze.

Konta repostujące

Inną opcją, powszechnie wykorzystywaną do promowania swoich treści na Instagramie, są konta repostujące. Są to konta, które działając w konkretnej tematyce opierają się wyłącznie na udostępnianiu cudzych zdjęć (zdjęć innych użytkowników Instagrama), ze wskazaniem ich autorów.

Działają one na zasadzie zgody autorów zdjęć. Aby twoje zdjęcie mogło zostać udostępnione w poście konta repostującego musisz oznaczyć nazwę tego konta w swoim poście. Tym sposobem udzielasz niewyłącznej licencji do swojego zdjęcia. Jeśli Twoje zdjęcie zostanie wybrane, może zostać opublikowane przez konto repostujące, z uwzględnieniem tego, że to Ty jesteś jego autorką. Szczegółowe zasady zgłaszania swoich postów opisane są zazwyczaj w bio konta repostującego.

Udział w wyzwaniach

Inną z możliwości legalnego udostępniania cudzych treści jest organizowanie lub branie udziału w wyzwaniach. Wyzwania to akcje poszczególnych użytkowników Instagrama polegające na określaniu tematu zdjęcia i hasztagu, którym te zdjęcia powinny być oznaczone, aby móc je w łatwy sposób znaleźć. Osoby biorące udział w wyzwaniu wstawiają w swoim poście zdjęcie zgodne z określoną tematyką, w wyznaczonym czasie, dodając przy tym właściwy hasztag. Organizatorzy takich wyzwań najczęściej pokazują w swojej relacji najciekawsze zdjęcia w ramach podsumowania wyzwania. Oczywiście oznaczają przy tym autorów zdjęć.

Prośba o udostępnienie

Równie powszechną formą promocji jest przygotowywanie specjalnych grafik przez użytkowników Instagrama i kierowanie przez nich prośby o udostępnianie tych grafik, aby możliwie jak najwięcej osób mogło się dowiedzieć o tym, co chcą zakomunikować. Jeśli ktoś wprost kieruje prośbę o udostępnienie danej treści, to nie masz się czego obawiać i spokojnie możesz takie treści udostępniać. Jest to z całą pewnością legalne.

Pytanie o możliwość udostępnienia

Jeśli spodoba Ci się jakieś zdjęcie lub grafika umieszczona w czyimś poście na Instagramie i chciałabyś ją w jakimś celu udostępnić na swoim koncie, to zawsze możesz zapytać autorkę lub autora czy wyrażają na to zgodę. Jeśli masz ważny powód, a dodatkowo zapewnisz, że zdjęcie zostanie oznaczone nazwą autora, to istnieje duża szansa, że taką zgodę otrzymasz. Jeśli nie, to też nic nie tracisz, a masz pewność, że nie działasz wbrew czyjejś woli.

Zakazane aplikacje do repostowania

Co w takim razie z popularnymi aplikacjami do repostowania? Jak wspomniałam we wstępie, korzystanie z takich aplikacji jest sprzeczne nie tylko z prawem, ale też z zasadami Instagrama. Nie ma tu znaczenia, czy repost uwzględnia podanie autora zdjęcia, czy też nie. W każdym z tych przypadków nie wolno nam tego robić i może spotkać się to z poważną reakcją ze strony Instagrama chyba że autor danego postu wyraził na to zgodę.

Podsumowując…

Udostępnianie cudzych treści bez pozwolenia nie jest legalnym działaniem. Poza pewnymi wyjątkami, o których wspomniałam i narzędziami, jakie daje w tym zakresie Instagram nie należy tego robić. Zależy mi na tym, abyś jako osoba obecna online i tworząca swoje treści miała tego świadomość. Pamiętaj też, że jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, czy możesz udostępnić czyjeś zdjęcie, grafikę czy film na Instagramie, zawsze warto zapytać autorkę/autora. Wówczas będziesz miała pewność.

Zdaję sobie sprawę, że temat jest bardzo obszerny, ale mam nadzieję, że udało mi się rozjaśnić to zagadnienie. Napisz w komentarzu czy Ci się podobało, i czy jest to dla Ciebie przydatna treść.

Jeśli potrzebujesz pomocy w tym zakresie to napisz do mnie na kontakt@poprawniewsieci.pl. Chętnie pomogę.

Karo